Δευτέρα 1 Οκτωβρίου 2012

Ο Κυνόδοντας

 

  Πριν τρια χρόνια είχα δει την ταινία '' Κυνόδοντας'' στον κινηματογράφο .  Ανεξάρτητα από το  αν η ταινία ήταν καλή ή όχι, μας προσφέρει τροφή για σκέψη.
     Η υπόθεση πολύ περιληπτικά ήταν η εξής. Τρεις νέοι στην μετεφηβική τους ηλικία βρίσκονται έγκλειστοι , σαν σε φυλακή στο σπίτι των γονιών τους, κάπου στην ελληνική επαρχία. Οι γονείς έχουν κατασκευάσει ένα κόσμο ερμητικά κλειστό για τα παιδιά τους , προσπαθώντας να τα αποτρέψουν από κάθε κίνδυνο και κάθε εξωτερικό ερέθισμα, προσχεδιάζοντας όλες τις πτυχές της ζωής τους , από την εκπαίδευση και την ψυχαγωγία τους με μικρές αρρωστημένες τελετές μέχρι τις σεξουαλικές επαφές του γιού τους. Πρόσβαση στον έξω κόσμο δεν υπάρχει, ενώ το απέραντα φτωχό λεξιλόγιο των παιδιών , φέρνει μηδαμινή επικοινωνία ακόμα και μεταξύ τους. Η ταινία , ενω διαδραματίζεται στο σήμερα, έχει έντονη οσμή που παραπέμπει στα τέλη της δεκαετίας 70 και στις αρχές του 80. Ο χρόνος και όχι άδικα δείχνει σταματημένος.
     Η οικογένεια, ο πυλώνας της ελληνικής κοινωνίας. Το καταφύγιο μας στις περισσότερες δύσκολες στιγμές μας και σήμερα και χθες. Οι αγαπημένοι μας άνθρωποι, τα στηρίγματα μας, κάθε φορά που ψάχνουμε να πιαστούμε και να δώσουμε νόημα. Όπως όμως κάθε αλήθεια , έτσι και αυτή η αλήθεια έχει και άλλες όψεις.
Η κουλτούρα μας βαθειά οικογειοκρατική δεν μας άφησε πολλά περιθώρια να φιλοξενήσουμε και να καλλιέργήσουμε μέσα μας την ευτυχία της εμπιστοσύνης, σε κάποιον άγνωστο διπλανό μας, σε μια καινοτομία, μια αλλαγή, σε μια νέα σκέψη. Βαθειά συντηρητικοί.  Το σόι, το αίμα, ο τόπος, ήταν σχεδόν πάντα για μας πιο παρηγορητικές φωλιές.  Και είχαμε ανάγκη και για φωλιές και για εστίες και για εξαρτήσεις.  Κλειστά συστήματα , στα οποία η καχυποψία για κάθε  νεοφερμένο βασίλευε και θέριευε. ''Το αίμα τραβάει '', μας αρέσει να λέμε.
     Κρατηθήκαμε έτσι σε μια διαιωνίζουσα παιδικότητα και εφηβία, χωρίς όμως να διαθέτουμε την φυσική αθωότητα. Αναζητούσαμε συνεχώς έναν μπαμπά μέσα μας και πάνω μας που μας υπαγορεύει τι να κάνουμε.  Αν δεν βρίσκαμε ένα τέτοιο μπαμπά, τον εφεύραμε, έτσι που να να μην είναι ανάγκη να αναλάβουμε ευθύνες. Και αν το καλοσκεφθούμε , ίσως δούμε πως η εμμονή στην παιδικότητα είναι η επιμονή ενός παιδιού που έχει υποστεί τέτοια πίεση από τους γονείς του που δεν θέλει να μεγαλώσει ποτέ. ΄Εχει εθιστεί και έχει συμβιβαστεί με την παιδικότητα του.
     Οι νόμοι της οικογένειας, του συναφιού, της συντεχνίας γίνανε πιο δυνατοί από τους νόμους του κράτους. Σαν να λέμε το συναίσθημα μου για τον γιό μου, τον κουμπάρο, τον μπατζανάκη μου είναι ισχυρότερο από αυτό που επιτάσει ο νόμος . Επομένως θα βρω ένα τρόπο να καταστρατηγήσω τον ΑΣΕΠ και να τον διορίσω. Δεν μας πολυενδιαφέρει ο άγνωστος , ο τρίτος. Μια κοινωνία σε ομηρία ιδιοτέλειας.
     Μια παντοδύναμη οικογένεια , η οποία βρίσκεται σε συνεχή ανταγωνισμό με το κράτος και το χρησιμοποιεί για να το αρμέγει. Πόσες οικογένεις επι σειρά ετών μας κυβέρνησαν , πόσα τζάκια άναψαν πριν δεκάδες χρόνια και δεν λένε να σβήσουν.
     Από την άλλη ένα κράτος που σε υποχρεώνει να διαφθαρείς για να ζήσεις . Να παραβιάσεις την ίδια του την διακαιοσύνη, αφού από την μια για να εξυπηρετήσει ημετέρους χαρίζεται , από την άλλη για να εισπράξει γίνεται αγιογδύτης. Έτσι και εσύ για να ζήσεις το εκμεταλλεύεσαι. Μια άκρως ανώμαλη σχέση, ένα αίσθημα αδιεξόδου, μια εμποδισμένη ενηλικίωση, ένας κυνόδοντας.
     Το μεγάλο ερώτημα είναι αν συνειδητοποιούμε αυτό το αδιέξοδο, ή απλά το νιώθουμε, το πληρώνουμε αλλά δεν το καταλαβαίνουμε. . Γιατί μπορεί ό,τι ζούμε να μας έρχεται σαν συνέπεια της χρεωκοπίας του παγκόσμιου πολιτικού συστήματος , δεν παύει όμως τοπικά να εμφανίζονται ιδιαίτεροι παράγοντες και συνθήκες.
    Στην δική μας την χώρα,επειδή  οι πράξεις μας μπορεί να μην μας δικαιώνουν , αλλά αφού μας διακιώνει η οικογένεια , το αίμα , η παρεούλα μας, απομακρυνόμαστε από εμας τους ίδιους για να εγκατασταθούμε καλύτερα στην θαλπωρή τους και να γεμίσουμε από το φως τους. Ενώ θα μπορούσαμε να είμαστε κοντά τους, να είναι το νόημα μας και το στήριγμά μας αλλά και εμείς να είμαστε αυτόνομα και αυτόφωτα μέλη τους.
     Στο ''Κυνόδοντα'', πρόσβαση για τον έξω κόσμο υπήρχε μονάχα αν κάτι προκαλούσε στα παιδιά της οικογένειας  την απώλεια του κυνόδοντα τους. Θυμάμαι την δραματική σκηνή , όπου η πρωταγωνίστρια μπροστά σ΄'ενα καθρέφτη  χτυπάει επανειλημένα με ένα βαράκι την οδοντοστοιχία της , μέχρι να χάσει τον κυνόδοντα της.  Μια αυτοκαταστροφική κίνηση απόγνωσης με αβέβαιο τέλος.
     Αναπόφευκτα έρχονται στο μυαλό μου οι τράπεζες, οι ξένοι, σούμπιντος ο πολιτικός κόσμος, οι άλυτες κοινωνικοπολιτικές μας ιδιαιτερότητες που μας καθηλώνουν όσο παραμένουν άλυτες , η πολλές φορές  ασφυξία της οικογενειοκρατικής  μας κουλτούρα, η έλλειψη ουσιαστικής συζήτησης για να ανοίξει διάπλατα το θέμα της παιδείας και να ανοίξει επιτέλους ένα παράθυρο να μπει αέρας. Γιατί ψηλότερο και  από το τοίχος του φράχτη του σπιτιού μας είναι η αδυναμία μας να σκεφθούμε τον κόσμο, πέρα από το σπίτι μας.
Και  πιο κάτω  στο ίδιο κουτάκι της οθόνης του μυαλού μου , ο αστραπιαία ανερχόμενος φασισμός, το βαράκι στο Κυνόδοντα. Ο καθρέφτης μας.
 

Φωτογραφία από την βραβευμένη ταινία του Γ.Λάνθιμου '' Κυνόδοντας''
   
   

10 σχόλια:

  1. Ετερόφωτη η πολιτεία μας, η κοινωνία μας. Το δικό μας φως αντλεί και αντανακλά. Θαμπό, χλωμό, αρρωστημένο. Καθρέφτης μας. Κι όμως στο βάθος μας υπάρχει ένα άλλο φως, που πρέπει να το ψάξουμε και να του επιτρέψουμε να έρθει στην επιφάνεια. Να απεμπλακούμε κάποτε από το ιδιότυπο "σύνδρομο της Στοκχόλμης", που λίγο έως πολύ ο καθένας μας κουβαλάει μέσα του. Αν γίνουμε πιο ουσιαστικά δοτικοί με τον εαυτό μας, θα δώσουμε και αλλού. Ας ξεκινήσουμε με την προσωπική μας απελευθέρωση.
    Καλημέρα και καλό μήνα!
    Γιούλη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. ''Ενα από τα πιο δισπεπτα κείμενα σου, ίσως γιατί περιέχει αλήθειες που αγκίζουν και πονούν. Φοβάμαι πως τα θέματα αυτά καίνε τόσο πολύ που δεν αντέχουμε να τα δούμε από πολύ κοτά. Φοβάμαι επίσης πως δυστυχώς το ξέμπλεγμα του κουβαριού είναι συνδεδεμένο με τόσους κάι άλλους τόσους κόμπους , που δεν θα αντέξουμε εύκολα να λύσουμε και φοβάμαι τελικά, πως αυτοί είνια οι βαθύτεροι φόβοι μας προκειμένου να ενηλικιωθούμε.
    Ξένια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Η οικογένεια είναι το θεμέλιο μας τελεία και παύλα. Κουβέντα δεν θέλει.
    Just

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Είναι πολύ σπουδαίο το θέμα που βάζετε και είναι διεισδυτική η προσέγγιση σας. Θα πονέσουβ ίσως κάποια πατροπαράδωτα αυτιά, αλλά η αυτογνωσία μας ως κοινωνία δεν μπορεί να γραφτεί μονάχα με ευχές και χάδια. Ή θα κοιταξουμε το αληθινό μας είδωλο στον καθρέφτη ή θα μείνουμε μεταίωρξη μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Στον τούτο το τόπο μπερδεύουμε τα όνειρα με την πραγματικότητα και αυτό μας παεί κατευθείαν στο κάλλημα και στο κόλλημα. Τ α βήματα σας είναι σταθερά σαν βράχος και η πορεία σας απίστευτη.
    Πέτρος Κυριακίδης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Στο σπίτι του κρεμμασμένου , δενμιλάμε για σχοινί...βάζεις πονοκεφάλους.
    Γιώργος αγκάθι

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Καλησπέρα, Ανν Λου και καλό μήνα. Καλή εβδομάδα να έχεις. Εμένα αυτές... τις ημέρες, με ενοχλεί, όταν βγαίνουν ορισμένες καλλιτέχνιδες και διατυμπανίζουν στην τηλεόραση, ότι έκαναν παιδί, κάτω των δεκαοχτώ, ετών. Αλήθεια τι πρότυπα προσπαθούν να πλασάρουνε? Και πόσο πάνε κόντρα στους δεσμούς και τις παραδόσεις της Ελληνικής, οικογένειας. Όπως και να το κάνουμε, έχουμε πληγώσει τους δικούς μας ή μας έχουνε πληγώσει, αλλά δεν παύουν οι γονείς μας, να είναι οι άνθρωποι που μας έφεραν στη ζωή. Εξάλλου ως Έλληνες, ως φυλή, κατέχουμε το ..μικρόβιο.. ότι ξέρουμε που ανήκουμε: ανάμεσα στους δικούς μας, ανθρώπους, που μας γνωρίζουν καλύτερα από τον καθένα, καλώς ή ..κακώς. --Να είσαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Eίναι σπουδαίο , είναι χαρτογράφηση σε βαθειά ωκεάνια νερά!
    Μιχάλης

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Οταν η αντιδραστική θεωρία περί «άκρων» και περί «μαύρης και κόκκινης βίας» αποκτά τόσο αναβαθμισμένη θέση στην κλειστοφοβική κοινωνία μας,
    σημαίνει ότι «μαυρίλα» κατέχει πλέον κεντρική θέση - με ό,τι αυτό συνεπάγεται και κυοφορεί - στο προπαγανδιστικό οπλοστάσιο του κράτους των κεφαλαιοκρατών, της λιτότητας, της καταστολής και των Μνημονίων. Η μαυρίλα αυτή είναι το βαράκι στον Κυνόδοντα .
    Μπράβο σου άλλη μια φορά!
    ΝΜ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Αγαπητέ Γεράσιμε, οι συγκεκριμένες αναφορές δεν είναι άλλη μια απόδειξη πως η απόκτηση παιδιών στην Ελλάδα και όχι μόνο δεν είναι μια ώριμη απόφαση που γνωρίζουμε πως επιθυμούμε βαθειά και είμαστε έτοιμοι να την υπηρετήσουμε?

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Καλησπέρα, Ανν Λου. Η γέννηση ενός παιδιού, είναι μια σοβαρή και ώριμη, απόφαση. Ακριβώς. Συμφωνώ. Το φαινόμενο γεννήσεων από ανήλικα κορίτσια, υπήρχε σίγουρα, πριν το MTV στην Ελλάδα, αφού οι περισσότεροι γονείς, ήταν και είναι ανίκανοι, να καλλιεργήσουν σχέσεις αγάπης με τα παιδιά τους, ώστε εκείνα να είναι υπεύθυνα, να έχουν εγκράτεια, μυαλό: λείπει όμως το βλέμμα με ωριμότητα, προς το μέλλον. Θα μπορούσα να αναφέρω πρόσωπα που βγαίνουν στην TV και με προκαλούνε με την ασωτία.. τους, από νεαρή, ηλικία, αλλά φαίνεται πως σε ορισμένους ανθρώπους, οι ορμόνες κατέχουν το 99 τοις εκατό του κέντρου αποφάσεων στον εγκέφαλο, και τι να σου κάνει :) το 1 τοις εκατό, που μένει: ώστε να πάψουνε να διατυμπανίζουνε την ανηθικότητα τους. Η κάθε κίνηση των παιδιών, που μεγαλώνονται σωστά, και σε πνεύμα αλληλέγγυας αγάπης, θα 'πρεπε να προκύπτει σε πνεύμα: τι θα 'λεγαν οι γονείς μου αν το μάθαιναν. Αλλά σήμερα, πιστεύουν οι περισσότεροι γονείς, πως αν καταπιέσουν τα παιδιά τους, θα γίνουνε αντικοινωνικά και θα τα κατηγορούνε ότι έχουν ψυχολογικά, προβλήματα: η πιπίλα, σήμερα, όλων.

    ΑπάντησηΔιαγραφή